Plant Based Diet (PBD)- Dieta Oparta na Roślinach jest stosunkowo nowym pojęciem. Oznacza sposób odżywiania polegający na komponowaniu posiłków z nieprzetworzonych produktów roślinnych takich jak pełne ziarna zbóż, strączki, warzywa, owoce, orzechy i nasiona oraz eliminacji bądź okazjonalnego spożywania produktów pochodzenia zwierzęcego, zarówno mięsa jak i nabiału. Jest węższym pojęciem niż weganizm/wegetarianizm gdyż nie skupia się wyłącznie na eliminacji produktów pochodzenia zwierzęcego a na wypełnieniu diety nieprzetworzonymi produktami roślinnymi, głównie warzywami. Została opracowana głównie pod kątem optymalnego wpływu na zdrowie człowieka przez co kwestia etyczna i ekologiczna hodowli zwierząt nie jest w niej umiejscowiona na pierwszym miejscu. Co ważne, nie zawsze dieta wegańska jest zdrowa. W przypadku gdy składa się z wysoce przetworzonych roślin lub nieprawidłowo zbilansowana może przyczynić się do pogorszenia stanu zdrowia bądź w najlepszym przypadku nie dawać pozytywnych efektów. Stąd zapewne zdarzające się duże rozbieżności wśród badań naukowych nad dietą wegańską choć i tak większość dotychczas przeprowadzonych przemawia zdecydowanie na jej korzyść. Jednakże aby wyeliminować owe rozbieżności wprowadzono pojęcie PBD- Plant Based Diet.

Dotychczas najbardziej rozpowszechniona w świadomości dietą mającą korzystny wpływ na zdrowie i zmniejszenie częstotliwości występowania choroby wieńcowej była dieta śródziemnomorska. W porównaniu z typowym zachodnim sposobem odżywiania jest to niewątpliwie dużo zdrowsze podejście. Jednakże w kontekście choroby wieńcowej dieta śródziemnomorska potrafi co najwyżej spowolnić progresję choroby.
Czy istnieje zatem sposób aby zatrzymać a nawet cofnąć zmiany miażdżycowe w naczyniach wieńcowych będące przyczyną choroby wieńcowej, która jest głównym przedstawicielem chorób sercowo-naczyniowych stanowiących nadal najczęstszą przyczynę zgonów na świecie? Coraz więcej dowodów wskazuje, iż właśnie dopiero PDB jest w stanie sprostać temu zadaniu.

Jednym z pierwszych badań nad wpływem stosowania PBD w regresji choroby wieńcowej, które dało jednocześnie silny impuls do prowadzenia dalszych prac w tym zakresie, było badanie zapoczątkowane w 1985r. W Cleveland Clinic przez Caldwell’a Esselstyn’a – A strategy to arrest and reverse coronary artery disease: a 5-year longitudinal study of a single physican’s practice, choć przeprowadzone na małej grupie 22 uczestników, dostarczyła zaskakujących rezultatów. Zgodnie z protokołem PBD postępowało ostatecznie 17 uczestników, wśród których u 11 doszło do klinicznie powstrzymanej progresji- żaden z nich nie doświadczył nowych uszkodzeń mięśnia sercowego, dodatkowo u 4 osób udało się uchwycić cofnięcie choroby wieńcowej, czego potwierdzeniem są umieszczone poniżej angiogramy:

Co znamienne, wykazano ścisłą zależność między brakiem przestrzegania PBD a nawrotem dolegliwości, gdyż po 10 latach 5 osób porzuciło ścisłe jej przestrzeganiem, wśród tych osób odnotowano łącznie 10 nowych incydentów sercowo-naczyniowych, natomiast u 6 osób kontynuujących PBD nie wystąpił żaden.

Przez następne lata program żywieniowy PBD był dalej rozwijany i udoskonalany. Najnowszym badaniem pochodzącym z ośrodka Cleveland przeprowadzonym już na dużo większej liczbie uczestników jest praca A way to reverse CAD?, przeprowadzona na grupie 198 osób z rozpoznaną chorobą sercowo-naczyniową. Były to osoby niepalące papierosów, u których rozpoznana była także cukrzyca oraz nadciśnienie tętnicze. Podstawą diety były pełne ziarna zbóż, rośliny strączkowe, soczewica, inne warzywa i owoce oraz suplementacja wit. B12 oraz posiłek zawierający siemię lniane jako dodatkowe źródło kwasów tłuszczowych omega-3 i omega-6. Niedopuszczalne były natomiast wszelkiego rodzaje tłuszcze dodane i przetworzona żywność zawierająca olej, ryby, mięso, drób, nabiał, awokado, orzechy i nadmiar soli. Pacjenci zostali poproszeni również o unikanie cukru i słodkich produktów, ćwiczenia były natomiast rekomendowane lecz nie wymagane do uczestnictwa w programie.

3,7 letnia obserwacja grupy przestrzegającej zasad PBD (w tabeli poniżej opisane jako Adherent patients) i niestosującej się do nich (nonadherent patients) ukazała jaskrawe różnice pomiędzy nimi na zdecydowaną korzyść tej pierwszej. Wśród 177 osób stosujących PBD u 144 (81%) doszło do poprawy stanu zdrowia- u 105 nastąpiła redukcja objawów a u 39 osób odwrócenie procesu chorobowego. U pacjentów nieprzestrzegających zasad PBD (21 osób) odnotowano w większości pogorszenie stanu zdrowia (62%) bądź utrzymanie stanu stabilnego (38%), szczegóły w tabeli poniżej

Jako że Klinika w Cleveland przoduje w badanich nad zastosowaniem diety roślinnej w leczeniu chorób serca, opracowano w niej pod nadzorem dra Caldewella Esselstyna specjalny program prewencji i odwracania chorób sercowo-naczyniowych, w którym pacjenci uzyskują odpowiednią edukację i wsparcie w zmianie stylu odżywiania i stylu życia.

Drugim lekarzem wśród czołówki naukowców zajmujących się dietą roślinną jest dr Dean Ornish. Jednym z najbardziej obrazowych badań przeprowadzonych przez dr Ornisha jest Changes in Myocardial Perfussion Abnormalities by Positron Emission Tomography After Long-Term, Intense Risk Modyfikation. Na intensywną modyfikację czynników ryzyka składały się: bardzo-nisko tłuszczowa wegetariańska dieta, łagodne do umiarkowanych ćwiczenia fizyczne, techniki radzenia sobie ze stresem oraz grupa wsparcia. Badania trwające pięć lat udowodniły spektakularną poprawę przepływu krwi przez miokardium, i co za tym idzie lepsze zaopatrzenie serca w niezbędne składniki odżywcze. Zaobserwowano także, iż do znacznej poprawy perfuzji mięśnia sercowego dochodziło już przy umiarkowanej regresji zwężenia tętnic wieńcowych.

Dr Dean Ornish jest autorem wielu prac naukowych udowadniających korzyści płynące z diety roślinnej, nie tylko w zakresie chorób serca ale także chorób neurodegeneracyjnych, nowotworowych oraz ukazujących jej efekty genetyczne, dostępne na stronie: Preventive Medicine Research Institute

Tak jak w przypadku dr Esselstyna, także dr Dean Ornish opracował kompletny program mający na celu cofnięcie choroby wieńcowej. Stworzony program stał się nową kategorią finansowaną od 2010r. przez amerykański system ubezpieczeń zdrowotnych Medicare. Holistyczny system dra Ornisha skupia się na optymalizacji czterech obszarów życia, nie tylko na sposobie odżywiania ale także wprowadza techniki radzenia sobie ze stresem i ćwiczenia fizyczne oraz zwraca uwagę na jakość relacji społecznych.

Coraz więcej szpitali w Stanach Zjednoczonych oferuje pacjentom program dr Ornisha Niezależne programy tego typu pojawiają się także w coraz nowszych ośrodkach, jak na przykład w szpitalu uniwersyteckim przy University of Florida Health

Nawet w konserwatywnym i kojarzonym z kulturą spożywania wołowiny stanie Texas powstało Centrum Medycyny Stylu Życia Midland Health przy Midland Memorial Hospital gromadzące coraz większą i prężnie działającą społeczność.

Świadomość roli diety roślinnej w utrzymywaniu i przywracaniu zdrowia a także jej pozytywnego wpływu na środowisko gwałtownie rośnie na całym świecie. Obecnie wyraźniej jest to widoczne w krajach zachodnich jednakże w Polsce także można już odnaleźć pewne przebłyski wyżej wspomnianego globalnego trendu. Sprzyja to także naukowej atmosferze, która coraz częściej dostarcza potwierdzenie i umocnienie dowodów w zasadniczej kwestii całkowitego odwracania procesów chorobowych oraz ukazania pełnego potencjału regeneracji możliwego do osiągnięcia poprzez styl życia, w którym dieta roślinna odgrywa jedną z kluczowych ról.